Zoals jullie weten, is onze fractie het resultaat van een samenwerking tussen De Groenen en de Piratenpartij. Wij staan gezamenlijk voor een groen waterschap, dat biodiversiteit bevordert, het belang van digitale beveiliging begrijpt, duurzaamheid centraal stelt en bewoners betrekt in alles wat we doen.
Door de coronamaatregelen, moesten we digitaal vergaderen. We willen de organisatie complimenten geven voor alle inzet die ze hebben getoond om te zorgen dat we als Waterschap ons werk kunnen blijven doen. Natuurlijk zien we nog wel verbeterpuntjes – zo zouden we in plaats van MS Teams bijvoorbeeld beter kunnen kiezen voor Jitsi Meet, een goed open source alternatief. We zijn blij dat na onze suggestie het reglement van orde zo is aangepast dat we ons niet vastleggen op het gebruik van Microsoft producten, en dat het mogelijk blijft om meerdere woordvoerders per fractie te hebben.
We zouden zoveel mogelijk moeten ontwikkeling op basis van open source en open standaarden, zodat op termijn veel tijd en geld bespaard kan worden. Het zou een goede gewoonte te zijn om bij het gebruik van elk softwarepakket eens te kijken of er een goed open source pakket beschikbaar is. De website alternative.to laat voor elk pakket een lijst open source alternatieven zien. Daarnaast zou ook voor het gebruik van (fysieke) materialen gewerkt kunnen worden met open standaarden, zodat je nooit afhankelijk wordt van een enkele aanbieder.
We willen ook onze collega’s in het Algemeen Bestuur complimenten geven voor de prettige samenwerking. Ook in een periode waarin er maar weinig echt face to face contact is, blijft het contact prettig en constructief.
We zijn ook blij dat ons amendement dat zorgt dat het DB moties niet zomaar naast zich neer kan leggen al voor behandeling is overgenomen.
We zijn blij dat de motie om ons aan te sluiten bij de Statiegeldalliantie vervolg krijgt, en we ons nu ook hebben aangesloten bij ‘Yes we can!‘
In een vrije democratie zou de overheid vooral uit moeten gaan van verantwoordelijkheid en vertrouwen, en bewoners vooral in staat moeten stellen om zichzelf en anderen goed te kunnen beschermen. We zijn daarom blij dat het Waterschap de richtlijnen van het RIVM over ventilatie serieus neemt. Organisaties zoals het TVVL en het REHVA raden echte rook nog diverse aanvullende maatregelen aan. Een CO2-meter in elke ruimte waar mensen werken, is bijvoorbeeld een simpele en goedkope oplossing om te controleren of de ruimte goed genoeg geventileerd is, om verspreiding van virussen te voorkomen. Bovendien, verzekerd zijn van voldoende frisse lucht is ook na de corona crisis geen overbodige luxe. We zouden daarom graag vanuit het voorzorgsprincipe zien dat deze extra maatregelen ook overgenomen worden.
We snapten dan weer niets van het verbod ‘vanwege corona’ om in het weekend over de grachten te varen. Op een bootje ben je immers in de buitenlucht, en hou je automatisch al afstand van andere bootjes. We waren dus ook blij dat dit ook snel weer werd opgeheven.
Wij pleiten voor veranderingen in het belastingstelsel, zodat vervuilende bedrijven en bedrijven die profijt hebben van onze taken meer belasting gaan betalen, en bewoners dus minder. We zijn blij dat er in het spoor waar we het afgelopen jaar mee bezig geweest zijn, stapjes gezet worden om ‘de vervuiler betaalt’ iets beter toe te passen, maar er is nog veel verbetering mogelijk op dit vlak. We zouden de komende jaren graag zien dat in het andere spoor meer serieuze stappen gezet kunnen worden om te zorgen dat bewoners minder gaan betalen en vervuilende bedrijven meer.
Ondanks dat er onder dit ‘groene’ bestuur meer discussie voor nodig was dan wij hadden verwacht, zijn wij blij dat uiteindelijk toch gekozen is voor slibverwerking via HVC, omdat dit duidelijk de meest duurzame optie is, ook al bleek dat niet zo duidelijk uit de eerste stukken die we over dit onderwerp ontvingen. Bij HVC zijn energie- en grondstoffenterugwinning centrale uitgangspunten. Dit is belangrijk voor onze bijdrage aan de kringloopeconomie..
We vinden dat deelnemingen van het Waterschap in een bedrijf (bijvoorbeeld bij het winnen van biogas uit rioolslib, of aquathermie) niet gebruikt mogen worden om private winsten mogelijk te maken terwijl de risico’s publiek worden afgedekt met belastinggeld. Het AB moet altijd zeggenschap houden en deelnemingen moeten regelmatig heroverwogen worden. Zeker wat betreft deze zeggenschap, is er nog wel wat verbetering nodig in het deelnemingenbeleid.
Extinction Rebellion wil een burgerberaad over de klimaatcrisis. In Frankrijk heeft de vergelijkbare Citizens’ Convention on Climate al tot mooie voorstellen. Als bewoners in een burgerberaad zelf meedenken over maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan, blijken ze veel verder te willen gaan dan politici zouden inschatten. Bovendien leidt deze methode tot maatregelen waarbij de kosten van de klimaatcrisis eerlijker verdeeld worden.
Bij de RES hebben wij als betrokken bewoners nu enkel wat inspraakmomentjes voorbij zien komen om te bepalen waar we windmolens willen plaatsen. Dit is natuurlijk beter dan niets, maar vergeleken met het burgerberaad in Frankrijk is er nog veel verbetering mogelijk.
Wij hebben eerlijk gezegd nou niet het idee dat dit kwam door de inzet van het Waterschap, maar wij zijn blij dat er uiteindelijk toch een is oplossing is gevonden voor de oude ADM-bewoners die nu op de slibvelden wonen, nadat we aandacht hebben gevraagd voor hun situatie.
Wij hadden eerder al gepleit om logistiek voor bijvoorbeeld bouw naar het water te verplaatsen vanwege duurzaamheid en om drukke straten te ontlasten. Ondanks dat het DB zich hier niet voor wilde inzetten, blijkt dit inmiddels ook succesvol te gebeuren, met ondersteuning van waternet. Door achterstallig onderhoud bij bruggen en instortende kades is dit extra relevant geworden.
We zijn blij dat een overgrote meerderheid het AB aangeeft een voorbeeldrol te willen spelen en ook wil investeren om eigen assets klimaatbestendig maken als dat zich financieel niet volledig terugbetaalt!
Het zijn blij dat mede door onze inzet bij Strandeiland huizen niet met fossiel gas, maar met aquathermie verwarmd zullen worden. We zouden graag meer van dit soort projecten zien. In de Van der Pekbuurt wilden bewoners graag van het gas af door gebruik te maken van aquathermie, maar toch is hier gekozen voor een warmtenet van Vattenfall. Dit is een minder duurzaam alternatief. Bij het WG-terrein blijkt bij een soortgelijk project wel degelijk gebruik gemaakt te kunnen worden van aquathermie. Zouden we als waterschap geen actievere rol aan kunnen nemen, om in de Van der Pekbuurt en andere projecten waarbij stadsverwarming wordt vernieuwd meer gebruik te maken van aquathermie?
We zijn blij dat er positief is gereageerd op onze plannen om de bedrijfsvoering te verduurzamen en voedselverspilling tegen te gaan. Welke stappen worden er daadwerkelijk genomen om dit te verbeteren?
In het bestuursakkoord staan nog een aantal mooie plannen, waaronder een gedeelte van de input die we zelf hadden geleverd. Wel is het zo, dat veel van deze plannen staan of vallen bij de uitvoering. Worden de groene en duurzame ambities ook echt waargemaakt? Zijn de bedachte maatregelen ook echt de beste manier om zoveel mogelijk duurzaamheidswinst te behalen, en biodiversiteit te beschermen?
Zo zijn we bijvoorbeeld bijzonder benieuwd naar het ‘visie document en uitvoeringsagenda digitalisering’. Deze had dit kwartaal tot stand moeten komen, maar we begrijpen dat gezien de omstandigheden nu niet is gelukt. Alleen zien we nu zelfs in de begrotingsopzet voor 2021 nergens meer terug. Hetzelfde geldt voor de hackathon. De handreiking werkwijze participatie hadden we in de eerste helft van dit jaar verwacht, maar hier zien we nu niets van terug. Ook niet op de agenda voor komend jaar.
Welke stappen ondernemen we om tot deze visie en uitvoeringsagenda digitalisering te komen? Welke vormen van participatie worden mogelijk gemaakt? Welke zeggenschap durven we als AB los te laten en welke kaders stellen we voor participatie? We voldoen nog niet aan de AVG, maar willen dit wel gaan doen. Welke stappen worden er precies ondernomen om hieraan te voldoen? Wanneer kunnen we meer verwachten over deze onderwerpen?
Bij dit soort processen die in dit Waterschap nog niet eerder uitgebreid aan de orde zijn gekomen in het politieke proces, is het van groot belang dat kennis en kunde uit het AB en de samenleving worden meegenomen. Ondanks dat wij verbetering zien op dit gebied, is er nog steeds veel verbetering mogelijk. Op hulp die ons wordt aangeboden door de stichting Open Source & Overheid wordt bijvoorbeeld al jarenlang eigenlijk nauwelijks gereageerd. Waarom? Is het waterschap bang voor een blik van buitenaf?
Ook een Afspraak over het implementeren van de Tada principes is niet doorgegaan door de coronamaatregelen. Hopelijk kan deze komend jaar toch nog plaatsvinden.
We voldoen op teveel plaatsen niet aan de KRW-normen over waterkwaliteit. Op sommige plaatsen gaat de kwaliteit achteruit. Bij citizen science project ‘vang de watermonsters’ bleek zelfs dat 80% van de wateren een matige tot slechte kwaliteit heeft. Dit moet echt beter!
Een open en transparante overheid is een basisvoorwaarde voor een goede democratie. Alleen wanneer mensen het functioneren van hun overheid ter discussie kunnen stellen en ze de overheid kunnen controleren is een goede volksvertegenwoordiging mogelijk.
De Piratenpartij wil dat alle digitaal opgeslagen informatie van het Waterschap (en andere overheden) voor iedereen zichtbaar is middels een systeem dat persoonlijke informatie anonimiseert en waar nodig pseudonimiseert (geen namen, wel functietitels). Voor volksvertegenwoordigers zijn de originele documenten opvraagbaar. Dit stond ook min of meer zo in het concept-bestuursakkoord, maar is er later weer uit verwijderd. Daardoor rijst de vraag hoe transparant het DB nu echt wil zijn. Willen we echte transparantie als basis voor de democratie in ons waterschap, of wil het DB vooral transparantie veinzen voor de bühne?
De afgelopen jaren hebben wij regelmatig aandacht gevraagd voor het belang van digitale beveiliging. Telkens werden we gerustgesteld. Alles zou prima in orde zijn en we konden rustig gaan slapen. Onlangs hebben we uit de media moeten vernemen dat er toch diverse kritieke kwetsbaarheden spelen binnen de organisatie, die jarenlang door managers genegeerd zijn, ondanks jarenlange pogingen van security officers. Medewerkers spreken over een bedrijfscultuur waarin security stelselmatig genegeerd wordt vanwege ‘gebruiksgemak’ en een angstcultuur, waarbij represailles volgen als tegen bepaalde managers ingegaan wordt. Deze kwetsbaarheden en deze interne discussie zijn keer op keer voor ons verzwegen, ook toen we hier gericht naar vroegen.
Zelfs na deze berichtgeving op Follow the Money bleef het management doorgaan op oude voet. De bevindingen werden gebagatelliseerd, waarbij werd verwezen naar rapporten die een ander beeld zouden geven. Deze rapporten zullen we voor een deel pas op 3 december in kunnen zien, maar het Rekenkamercommissie rapport bevestigt juist dat er nog een flinke inhaalslag gemaakt moest worden bij de ontwikkeling van cybersecurity beleid, en dat er zelfs geen enkele controle is op het cybersecurity beleid. Bij Waternet lijkt het op papier beter geregeld te zijn dan in de praktijk. Als men zich in de praktijk niet aan het opgestelde beleid houdt, is dat beleid natuurlijk niet meer dan een dode letter.
Erger nog, is dat zelfs na deze onthullingen nog een vernietigend veiligheidsrapport voor ons als AB werd verzwegen. De pentest van 13-15 januari, waarbij ethisch hackers 13-15 januari onze digitale beveiliging hebben getest, constateerde 11 grote kwetsbaarheden; 5 kritiek; 5 hoog; 1 gemiddeld. En als hun onderzoek wat uitgebreider was geweest, hadden ze naar eigen verwachting nog veel meer kwetsbaarheden gevonden. Ook het ILT werd niet ingelicht over dit vernietigende Hoffman rapport.
Jarenlang hebben security officers deze problemen aan de orde gesteld. Jarenlang zijn deze problemen stelselmatig genegeerd en gebagatelliseerd. Het kwam zelfs voor dat, na een verbetering van de digitale beveiliging, managers hun positie hebben misbruikt, om te zorgen dat security officers onder druk beveiligingsmaatregelen terug draaiden. Dat de structuur in de organisatie toeliet dat deze situatie zo kon ontstaan is een groot probleem.
Het Rekenkamercommissie rapport stelt dat, omdat er nog geen noemenswaardige incidenten zijn voorgekomen of grote risico’s zich hebben gemanifesteerd, cybersecurity nog niet is vermeld in bestuursrapportages. Nu zijn er naar onze bescheiden mening wel degelijk noemenswaardige incidenten geweest, maar los daarvan moet dit in de toekomst echt anders.
Als AB, het hoogste orgaan van Waterschap AGV, zijn we (mede-)eindverantwoordelijk voor de digitale beveiliging van Waternet. Daarom zouden we niet enkel bij incidenten, maar minimaal jaarlijks structureel geïnformeerd moeten worden over de staat van de digitale beveiliging van Waternet, via regelmatige bestuursrapportages, die niet enkel rapporteren over de kwaliteit van het security beleid, maar ook over de kwaliteit van de implementatie daarvan, inclusief regelmatige dreigingsanalyses en pentests.
Zeker gezien deze ontwikkelingen, vinden we het een slechte keuze om digitale beveiliging van onze assets buiten de beslisbevoegdheid van het AB te stellen. Wij zullen mede daarom zo een amendement indienen om A-investeringen te maken van de vervanging van procesautomatisering, fysieke beveiliging assets, brugbediening op afstand en fysieke beveiliging. Op basis van de informatie die we nu hebben kunnen we er niet mee instemmen dat het DB dit regelt met een carte blanche, grotendeels buiten ons zicht.
Als Algemeen Bestuur van Waterschap Amstel gooi en Vecht verantwoordelijk zijn voor digitale beveiliging van onze assets in het Waterschap We op dit moment onvoldoende zicht hebben op deze digitale beveiliging Het belangrijk is dat we als Algemeen Bestuur in positie worden gesteld om onze verantwoordelijkheden op het gebied van digitale veiligheid na te komen.
Voor veel zaken zullen we nog af moeten wachten tot 3 december of hier adequaat op wordt gereageerd. We zijn in ieder geval blij dat het DB heeft toegezegd een jaarlijkse bijscholing te organiseren voor het AB over digitale ontwikkelingen, die relevant zijn om privacy en security in Waternet te beschermen, zodat het AB over genoeg informatie beschikt om haar verantwoordelijkheid op dit gebied beter kan invullen.
Op veel vlakken zijn we tevreden over hoe zaken verlopen, maar zoals jullie net gehoord hebben, is er zeker ook nog veel ruimte voor verbetering mogelijk.
Fouten maken is menselijk. Hoe je met gemaakte fouten omgaat, laat zien wat voor organisatie je bent. De komende tijd is bepalend om te laten zien wat voor organisatie we zijn. Uit de reacties tot nu toe blijkt dat er vanuit het AB een grote wens is om transparanter te werken. Wij vertrouwen er dus op dat het DB meegaat in deze wens en zal laten zien uit te blinken in het oplossen van problemen op een open en transparante manier. En de bedrijfscultuur zo te verbeteren, dat problemen worden aangepakt, en niet jarenlang in interne discussies blijven hangen. Zodat problemen opgelost worden voordat medewerkers zich genoodzaakt voelen naar de media te stappen, zodat er eindelijk eens wat gebeurt.
Komend jaar staan er veel belangrijke onderwerpen op de agenda, zoals het actieprogramma remmen bodemdaling, de stimuleringsbijdrage klimaatadaptatie, energietransitie en kringloopeconomie, het boezemplan, de plastic soep, het biodiversiteitsherstelplan en innovatie. Wij hopen dat de uitvoeringsagenda digitalisering, de hackathon en de handreiking participatie ook op de agenda staan. Want juist bij de genoemde onderwerpen is het ontzettend belangrijk dat bewoners in een vroeg stadium worden betrokken bij het vormen van beleid.
Al met al zien we dus genoeg ruimte tot verbetering, en vertrouwen we erop dat het DB haar best zal doen om deze verbetering ook te realiseren. Dus we kijken ernaar uit om komend jaar, samen met het AB, DB en bewoners, Waterschap AGV een flink stuk beter te maken.
