Piratenpartij Noord-Holland

voor een vrije informatiesamenleving

Matthijs Pontier

Algemene Politieke Beschouwingen Waterschap Amstel Gooi en Vecht 2024

door

Voorzitter, vergadering,

Zoals jullie weten, is onze fractie het resultaat van een samenwerking tussen De Groenen en de Piratenpartij. Wij staan gezamenlijk voor een groen waterschap, dat biodiversiteit bevordert, het belang van digitale beveiliging begrijpt, duurzaamheid vooropstelt. Waarin we mens, dier en milieu centraal stellen in alles wat we doen. Wij kiezen voor een duurzame toekomst, op zo’n manier dat bedrijven eerlijk voor hun vervuiling gaan betalen, en bewoners worden ontzien. Wij willen zowel de waterkwaliteit als onze eigen manier van besturen beter en transparanter maken (want schoon water is transparant). We willen verbinding maken met bewoners en ze de meer mogelijkheden geven mee te denken, mee te beslissen en mee te doen. Daarmee willen we werken aan een waterschap, dat wordt gezien en beleefd door de inwoners van ons gebied, op een manier waardoor ze zich vertegenwoordigd voelen.

De digitale transformatie blijft onze aandacht vragen. Het blijft van groot belang dat signalen vanaf de werkvloer hierbij serieus worden genomen en een open bedrijfscultuur ontstaat.

Door de oorlog in Oekraïne en de bijbehorende ‘cyberoorlog’ is de digitale dreiging toegenomen. Dit maakt de discussie over naar welk beschermingsniveau we gaan extra urgent. We zullen ook bestand moeten zijn tegen ‘state-sponsored attacks’!

Deze geopolitiek onrustige tijd vraagt ook extra aandacht voor ‘Digitale Soevereiniteit’. Zo kunnen we onafhankelijker te worden van techreuzen en spionage voorkomen. 

In de gemeente Delft is op initiatief van de Piratenpartij een initiatiefvoorstel aangenomen met concrete voorstellen om de digitale dienstverlening te verbeteren met Open source, Open standaarden, Hergebruik en Duurzame samenwerking.

En in de Tweede Kamer is, na kritiek van onder andere verschillende hoogleraren en de Piratenpartij op de cloudstrategie van de overheid, op initiatief van VVD, Volt, D66, CDA en ChristenUnie een motie aangenomen om over te stappen van commerciële cloudaanbieders naar een Europees cloudalternatief, zoals bijvoorbeeld Nextcloud. Je kunt uitstekende clouddiensten uit Europa samenstellen, die dan ook nog eens veel goedkoper zijn dan bij de US-techreuzen, sprak Bert Hubert maandag 8 juli nog bij instituut Clingendael.

Dit zijn beide goede initiatieven waar wij voorbeeld aan zouden moeten nemen. Via de Unie van Waterschappen en samen met andere lokale overheden kunnen we onze digitale soevereiniteit zo veiligstellen. Wij delen hierover graag onze kennis en brengen de organisatie graag in contact met experts om hierover het gesprek aan te gaan.

Onze problemen met ICT ontstonden doordat verantwoordelijken binnen de private stichting Waternet hierover onvoldoende kennis bezaten. De volksvertegenwoordiging werd op afstand gehouden. Hierdoor bleven verschillende belangen van ‘normale bewoners’ onderbelicht. Wij hopen na de ontvlechting democratischer en transparanter te kunnen werken. Het liefst gooien maken we alles wat we doen inzichtelijk in een publiek toegankelijke projectplanning tool, en bieden we meer mogelijkheden voor participatie, bijvoorbeeld via digitale ideeënplatforms en burgerpanels.

De energietransitie vormt een grote uitdaging. We lopen tegen de grenzen van windmolens op land. Windmolens in de buurt van woningen gaan ten koste van draagvlak; en in natuurgebieden, ten koste van biodiversiteit. Het stroomnet loopt vol. Warmte uit water (aquathermie) kan voor de helft van onze totale energiebehoefte voorzien, maar is nog onderbenut. Wij willen dit steviger opschalen. 

Als waterschap kunnen we nog meer positief verschil maken op het gebied van biodiversiteit, samen met andere overheden, bedrijven en stichtingen, grassroots-organisaties en bewoners.

We zijn blij dat door ons mede-ondertekende moties zijn aangenomen om water vast te houden, en het natuurlijk waterpeil aan te houden en gebruik daarop aanpassen, in plaats van andersom. We zijn benieuwd hoe het staat met de meldplicht en handhaving rond grondwateronttrrekkingen en de reactie van Amsterdam op onze zienswijze over de Lutkemeer, waar De Groenen samen met AWP een motie over indienden.

Waterkwaliteit voldoet nog te vaak niet aan de normen. Dat kan en moet beter. Dit vraagt om een ambitieus KRW-implementatieplan, en om aanvullende maatregelen voor de kleine wateren.

We zijn blij dat het DB na onze vragen aangeeft onderzoek te willen gaan doen naar illegale lozingen van Zeer Zorgwekkende Stoffen door bedrijven. Liever vandaag dan over een jaar.

Daarnaast of zijn we benieuwd in welke mate de lobby naar de Rijksoverheid is voortgezet om te voorkomen dat schadelijk drugsafval in ons grond- en oppervlaktewater terechtkomt, door gebrek aan regulering van de productie van synthetische drugs.

Tussenevaluatie KRW → Als we ‘er alles aan gedaan willen hebben’ moeten we die mogelijke extra maatregelen natuurlijk nu direct al nemen! Daarnaast willen wij ook aan de RIVM richtlijn over PFAS in ons water voldoen en werken aan bewustwording om te voorkomen dat PFAS in ons water terechtkomt. 

De principes van ‘de profijthebber en de vervuiler betalen’ worden nog onvoldoende toegepast. In de praktijk bleek eerder dat onze grootste belastingbetaler in de verontreinigingsheffing het productieproces heeft aangepast, waardoor er sprake is van veel minder vervuilende lozing op van het oppervlaktewater. Dit bewijst dat het loont om grote vervuilers financieel te prikkelen om te verduurzamen.

Voor ons is het onacceptabel dat bewoners, en met name de eenpersoonshuishoudens, zoveel meer belasting moeten betalen, terwijl vervuilende industrie de grootste kostenveroorzaker is en het meeste profijt heeft van onze activiteiten. Wij zullen ons blijven inzetten voor een progressief belastingstelsel, waarin de vervuilende industrie meer gaat betalen, en bewoners minder. 

We zien wat mooie stapjes vooruit, maar ook nog genoeg ruimte voor verbetering, en kijken ernaar uit om de komende jaren, samen met het AB, DB en bewoners, Waterschap Amstel Gooi en Vecht nog mooier, beter en eerlijker te maken.

Welkomstspeech Matthijs Pontier in Waterschap Amstel Gooi en Vecht

door

Matthijs Pontier is herkozen in Waterschap Amstel Gooi en Vecht in de fractie van De Groenen, waarmee wij sinds 2015 een vruchtbare samenwerking hebben in het Waterschap. Na zijn installatie hield hij onderstaande speech om de verkiezingsuitslag te duiden.

Dankuwel voorzitter.

Allereerst onze felicitaties aan iedereen die gekozen is, en in het bijzonder aan de PvdA, de AWP en de BBB.

Natuurlijk hadden wij zelf op meer zetels gehoopt, na onze inspanningen de afgelopen periode, om het waterschap een stukje beter te maken. Maar toch zijn we niet ontevreden met deze verkiezingsuitslag. Er is een overduidelijke ⅔ meerderheid voor partijen die in onze ogen groen of progressief genoemd kunnen worden. Wij hebben er vertrouwen in dat we met deze verkiezingsuitslag, samen tot een prachtig progressief, duurzaam en groen beleid kunnen komen, waarin de belastingen eerlijker worden verdeeld. Waarin we mens, dier en milieu centraal stellen in alles wat we doen. Waarin zowel de waterkwaliteit als onze eigen manier van besturen beter en transparanter worden (want goed water is transparant). Waarin we verbinding maken met bewoners en zij zich vertegenwoordigd voelen door ons beleid en de mogelijkheid om mee te denken, mee te beslissen en mee te doen. Hopelijk nemen we dan geen kleine stapjes, maar gaan we met zevenmijlslaarzen vooruit. En werken we daarmee meteen aan een waterschap, dat wordt gezien door de inwoners van ons gebied, op een manier waardoor ze zich vertegenwoordigd voelen.

Er liggen grote uitdagingen op het gebied van waterkwaliteit, biodiversiteit, klimaat, bodemdaling, duurzaamheid, democratisering en digitale zaken. Wij willen dat het bestuursakkoord prioriteit geeft aan:

  • Watervervuiling bij de wortel aanpakken door grote vervuilers stevig aan te pakken.
  • Een eerlijker belastingstelsel, waarin bewoners minder betalen en vervuilende bedrijven meer.
  • Bodemdaling tegengaan om verzakking van woningen en uitstoot broeikasgassen te voorkomen.
  • Natuurlijk waterpeil aanhouden, zodat de functie het peil volgt i.p.v andersom. Zo kunnen we de biodiversiteit bevorderen.
  • Steviger onze stem laten horen bij andere overheden, bijvoorbeeld om lozingen in te trekken en gifstoffen te verbieden
  • Goed grip krijgen op Waternet, ook zodat alle medewerkers goed gehoord worden binnen de organisatie. Binnen de kaders die in het laatste AB daarover zijn gesteld (en als uit de eerstvolgende evaluatie blijkt dat verdere stappen nodig zijn, dat zeker niet laten)
  • Een organisatie waarin zoveel mogelijk verbinding is tussen bestuurders, medewerkers en bewoners, onderling en met elkaar
  • Onze bewoners beter betrekken, door in al onze projecten transparanter te werken en ze actief uit te nodigen mee te denken en te beslissen hoe het misschien wel een stukje beter kan
  • Superstevige cybersecurity, die bijvoorbeeld ook Russische ‘state-sponsored’ hackers buiten houdt
  • Digitale soevereiniteit, door waar mogelijk te werken met vrije open source software, open standaarden, duurzame samenwerking en goed geïntegreerde ICT

Het staat natuurlijk iedereen vrij om initiatieven tot coalitievorming te ontplooien, maar traditioneel ligt dit natuurlijk bij de grootste partij, en als ik de sfeer proef, bestaat er consensus om dit initiatief ook bij de PvdA te laten. Wij hebben er alle vertrouwen in dat de PvdA, zelf een progressieve en groene partij, de wens van ruim ⅔ van de kiezers voor groen en progressief beleid, ook navolging zal geven door een groene en progressieve coalitie te bouwen. Hun inbreng van zojuist over het dienen van het algemeen belang versterkt dit vertrouwen.

Met deze verkiezingsuitslag past ons enige bescheidenheid, maar wij zijn bereid deel te nemen aan deze coalitie. Wij sluiten niets of niemand bij voorbaat uit, maar gezien alles wat ik zojuist heb gezegd, en de prioriteiten die ik heb aangegeven, spreekt het voor zich welke partijen wij graag in deze coalitie terug zouden willen zien. Wij zijn ook bereid een Dagelijks Bestuurder te leveren. Ik loop hier inmiddels acht jaar rond. Ik heb veel affiniteit met de verschillende grote uitdagingen waar we als waterschap voor staan, en een grote motivatie om er zoveel mogelijk van mijn tijd te gebruiken om deze grote uitdagingen aan te pakken, dus ik bied jullie graag aan om daar zoveel mogelijk gebruik van te maken. Dat aanbod staat. Wij werken er graag aan mee dat dit waterschap de meest groene en progressieve coalitie ooit krijgt.

Welke coalitie er ook wordt gevormd, wij hebben sowieso de voorkeur voor een bestuursakkoord. Een ⅔ meerderheid voor groen en progressief is een duidelijk signaal, maar het is uiteindelijk toch de bedoeling dat zoveel mogelijk inwoners zich vertegenwoordigd voelen door het beleid dat wij gaan ontwikkelen. Zoals u van ons gewend bent, zijn wij er daarbij voorstander van dat we bewoners de mogelijkheid geven om deel te nemen aan dit proces. Dat kan laagdrempelig via een digitaal platform, maar ook met een burgerberaad of burgerpanel. Met verschillende vormen heb ik persoonlijk ervaring, en als de kanalen van het waterschap kunnen worden gebruikt om burgers uit te nodigen deel te nemen, kan het in een kwestie van dagen worden opgezet. Als daar behoefte aan is, ga ik daarover dus graag in gesprek.

Wij kijken er naar uit om samen het waterschap weer een stukje beter te maken!

Dankuwel

Mirjam (De Groenen) en Matthijs (Piratenpartij) stappen in het huwelijksbootje

door

Mirjam van Rijn en Matthijs Pontier zijn 14 maart in het huwelijksbootje gestapt. Hiermee symboliseren zij de hernieuwde samenwerking van De Groenen en de Piratenpartij voor de Provinciale Staten en Waterschapsverkiezingen.

Matthijs Pontier: “Wie na het verkiezingsdebat van Pauw op NPO 1 gedesillusioneerd de tv uitzette, of tenminste het geluid; heeft misschien de verzuchting van De Groenen kunnen horen. ‘Liever Piraat’, zei ze.” 

Mirjam van Rijn: ‘Ik heb na het debat op tv, Matthijs gevraagd of hij, na onze mooie acht jaar vol avonturen in waterschap Amstel, Gooi en Vecht, met mij verder zou willen.’

Tot mijn grote vreugde zei Matthijs direct volmondig ‘Ja’!

Om er echt een mooie dag van te maken, stelde hij voor, dan ook direct samen in een huwelijksbootje te stappen.

Matthijs Pontier: ‘Ik was nog even bang dat ze, workaholic die ze is, zeker met het huidige klimaat, liever dinsdag op de Pont wilde afspreken, om haar actie ‘motor af voor schone lucht’ te herhalen. Gelukkig kon ze die afspraak verzetten en kunnen we ons morgen met name op het water focussen.’ 

De Groenen en Piratenpartij werken samen in:

    – De provincie Noord-Holland als Piratenpartij, Lijst 16 https://noord-holland.piratenpartij.nl/

    – Hoogheemraadschap Hollands Noorder Kwartier als De Groenen Piraten, Lijst 10 https://degroenen-piraten.nl/

    – Waterschap Amstel Gooi en Vecht als De Groenen, Lijst 6 https://degroenen.nl/agv.html

    – Waterschap Stichtse Rijnlanden als De Groenen, Lijst 11 https://degroenen.nl/hdsr.html

Draai de privatisering terug en maak van Waternet weer een publieke overheid

door

In de tijdsgeest van privatiseringen in de jaren ‘90 is Waternet opgezet binnen een stichting structuur. Dit heeft tot een aantal ‘suboptimale’ beslissingen geleid waardoor we nu in flinke problemen zitten.

Met Boogers zijn we tot conclusie gekomen dat we als overheid een eigen publiekrechtelijke organisatie nodig hebben. Een jaar geleden hebben we als Algemeen Bestuur (AB) opdracht gegeven om dit uit te werken. Aan die opdracht is niet voldaan In het bestuursvoorstel dat nu voorligt, is er alsnog sprake van een structuur binnen een stichting.

Inherent probleem aan stichting structuur: die komt formeel uiteindelijk op voor het eigen belang. Terwijl de belangen van het volk gediend zouden moeten worden. Dus liefst via directe democratie en anders op zijn minst door AB als volksvertegenwoordiging. Dat is automatisch zo geregeld in publiekrechtelijke organisatie. Nu doen we allerlei kunstgrepen om dat toch te waarborgen binnen een stichting. En te zorgen dat AB alsnog grip op de organisatie krijgt.

De organisatie heeft hierin wel goed hun best gedaan. Er worden in het voorstel dat nu voorlegt pleistertjes gepakt op de grootste pijnpunten in de huidige structuur. Dat is een stap vooruit. Maar omdat een stichting hier niet voor bedoeld is, wordt het met allerlei kunstgrepen onnodig complex. En biedt het onvoldoende garanties dat in de toekomst niet opnieuw onwenselijke situaties ontstaan en verkeerde beslissingen genomen worden.

  • Een Raad van Toezicht klinkt leuk, maar ligt bij andere organisaties vaak praktisch in bed met de bedrijfstop, waardoor het een wassen neus wordt. Het is in de praktijk sterk afhankelijk van de personen die er in terecht komen. Een goede governance structuur is zo weinig mogelijk afhankelijk van welke personen de verschillende functies bezetten.
  • Er is een probleem met het mandaat. De Secretaris-Directeur (SD) van het waterschap is in het Stichtings Bestur (SB) altijd in de minderheid. En heeft vijf verschillende petten op. En dus veel geconcentreerde macht. In een goede governance structuur is de macht juist zo goed mogelijk verdeeld.
  • Essentiële onderdelen van onze organisatie, zoals ICT, HRM en Financiën liggen niet onder onze verantwoordelijkheid; enkel voor 1/3 via de SD in SB. Ondertussen liggen de risico’s alsnog bij ons als opdrachtgever.
  • Zoals de Ondernemingsraad ook stelt in haar advies, biedt het voorstel dat voorligt geen oplossing voor de huidige problemen met personeelsbeleid, communicatie en cultuur.
  • Beleid en uitwerking worden nu samen in stichting gestopt. Terwijl wij bestuur en beleid wilden combineren. En de uitwerking kan dan in de uitvoeringsorganisatie, in een Gemeenschappelijke Regeling (GR). Op die manier kan je alsnog samenwerken binnen 1 organisatie en de synergie in de watercyclus-organisatie behouden.

Het huidige bestuursvoorstel voldoet gewoon niet aan onze opdracht van een jaar geleden. Met als belangrijkste uitgangspunt om governance te regelen in een publiekrechtelijke organisatie.

Er lijkt uit een soort weerzin tegen veranderingen een soort ongepaste behoudendheid in het proces geslopen. Waardoor er vooral niet te veel verandert. Terwijl het met alle problemen waar we in terecht zijn gekomen toch duidelijk zou moeten zijn dat er een stevige wijziging in governance nodig is.

Samenwerken in de watercyclus vinden we belangrijk, maar dat kan ook prima zonder stichting, via een GR. Dan heb je alsnog synergie door complexe kunstgrepen.

De keuze waar we nu voor staan, doet denken aan de keuze waar we voor stonden tijdens de slibcrisis. Destijds was het duidelijk dat HVC de duurzamere optie was, met hogere maatschappelijke opbrengsten. In de stukken werden echter hogere financiële kosten voorgespiegeld. Maatschappelijke opbrengsten door energie- en grondstoffenterugwinning zijn immers ook lastiger financieel uit te drukken.

Nu dreigt dit opnieuw te gebeuren. Frictiekosten zijn misschien wel makkelijk meetbaar, maar de kosten van het omkatten van wat contracten vallen toch in het niet bij de kosten, als in de toekomst opnieuw verkeerde beslissingen zouden worden gemaakt door een suboptimale governance structuur. Die les zouden we inmiddels toch geleerd moeten hebben met zijn allen. Bovendien kost het hervormen van de stichting natuurlijk ook een hoop geld. En er komen misschien nog wel meer verborgen kosten aan als we in stichting structuur blijven zitten.

Het Dagelijks Bestuur (DB) is een jaar later niet met een oplossing voor een publiekrechtelijke organisatie gekomen, zoals onze opdracht was. We zijn door het huidige voorstel niet overtuigd dat daar voldoende zwaarwegende redenen voor zijn. Wat ons betreft is het hoog tijd dat er een goede oplossing komt die wel aan onze opdracht voldoet, met een publiekrechtelijke organisatie die garandeert dat er altijd goede sturing mogelijk is vanuit de bevolking, en voldoende mogelijkheden biedt voor goede samenwerking in de watercyclus.

—

Bovendien neemt Berenschot wel erg veel afstand van het eigen advies. Ze geven duidelijk aan dat de baten van verzelfstandiging niet zijn meegenomen, en de kosten zijn berekend op basis van bedragen die door Waternet zelf zijn geschat, zonder dat ze de betrouwbaarheid daarvan zorgvuldig onder de loep hebben genomen.

Het DB stelt dat we een portefeuilleverdeling maken binnen het SB, dat de SD daarin de baas wordt van onze kolom van ‘verlengd bestuur’. Dat de organisatie hetzelfde blijft. En dat we onze identiteit gaan versterken. Maar dit alles kan natuurlijk minstens zo goed als we onze eigen organisatie hebben. En schaalvoordelen van functionele diensten behouden kan net zo goed in een GR. In beide gevallen zullen we de komende tijd nog moeten bepalen waar je knipt tussen eigen kolom en stichting. En in beide gevallen kan samenwerken altijd. Het gaat er uiteindelijk in beide gevallen vooral om dat je samen aan gezamenlijke doelen werkt.

De grote complexiteit in de oplossing die nu voorligt, zal natuurlijk tot hoge organisatiekosten gaan leiden. Het is nu toch complexer gemaakt dan in een normale publiekrechtelijke organisatie, omdat alle waarborgen die in een publieke organisatie al automatisch via de wet geregeld zijn nu in een private organisatie moet stoppen. Met het voorstel dat het nu voorligt en alle zorgen die daarover geuit zijn door mijn collega’s, heb ik toch het gevoel dat we nog maar moeten afwachten of we toch niet iets over het hoofd zien, waardoor we in de toekomst opnieuw tegen grote problemen aan zouden kunnen lopen.

Is er niet te gemakkelijk gekozen om toch voor die behoudende optie te gaan en terug te vallen op de stichting variant? Wat was nu de zwaarwegende reden om terug te vallen op de stichting, tegen de duidelijk uitgesproken voorkeur van het AB in? 

Als je de governance aanpakt, doe het dan ineens helemaal goed!

—

Deze tekst is een parafrasering van de inbreng van Matthijs Pontier in het debat over de governance van Waternet bij de commissievergadering van Waterschap Amstel Gooi en Vecht van 7 december 2022.

Algemene Politieke Beschouwingen Waterschap Amstel Gooi en Vecht 2022

door

Zoals jullie weten, is onze fractie het resultaat van een samenwerking tussen De Groenen en de Piratenpartij. Wij staan gezamenlijk voor een groen waterschap, dat biodiversiteit bevordert, het belang van digitale beveiliging begrijpt, duurzaamheid voorop stelt, en bewoners centraal stelt in alles wat we doen.

De digitale transformatie blijft onze aandacht vragen. Er moet nog het nodige gebeuren en daarom staat Waternet nog steeds onder toezicht staat van het ILT. Het blijft van groot belang dat signalen vanaf de werkvloer hierbij serieus worden genomen en een open bedrijfscultuur ontstaat.

Door de oorlog in Oekraïne en de bijbehorende ‘cyberoorlog’ is de digitale dreiging toegenomen. Dit maakt de discussie over naar welk beschermingsniveau we gaan extra urgent.

Het is begrijpelijk dat het verbeterplan vertraging oploopt. Maar de eerdere inschattingen van inverdieneffecten waren ook onder normale omstandigheden veel te optimistisch. Dit vraagt om extra aandacht voor een effectieve sourcing strategie, om onafhankelijker te worden van techreuzen en kosten te kunnen besparen.

In de gemeente Delft is een initiatiefvoorstel over ‘Digitale Soevereiniteit’ aangenomen. Dit voorstel komt met concrete voorstellen om de digitale dienstverlening van de gemeente te verbeteren op basis van deze 5 principes:

1. Vrijheid door opensourcesoftware en contractafspraken

2. Gebruik van open standaarden

3. Inzetten op hergebruik

4. Open tenzij

5. Duurzame samenwerking.

Dit is gebeurd op initiatief van de Piratenpartij die daarin samenwerkte met studentenpartij STIP, en met mede-indieners Onafhankelijk Delft, GroenLinks en D66. Ook Collegepartijen PvdA en VVD hebben erg positief op dit voorstel gereageerd en ermee ingestemd. De kanttekeningen van het College, gingen er vooral over wat Delft als enkele gemeente kan doen. Die kanttekeningen zijn terecht, en onderstrepen het belang dat verschillende overheden hierin samen optrekken. Het zou goed zijn als ons waterschap via de Unie van Waterschappen contact zoekt met andere lokale overheden om onze digitale soevereiniteit veilig te stellen.

Als het CETA-verdrag door de Eerste Kamer komt, komen publieke diensten in het algemeen en onze lokale democratie in het waterschap extra onder druk te staan. 

De discussie over de governance wordt dan extra urgent. We moeten onze rol als opdrachtgever terugpakken en zorgen dat Waternet ons daar ook toe in staat stelt te besturen. We moeten ook veel meer mogelijkheden creëren voor participatie dan nu het geval is, bijvoorbeeld via digitale ideeënplatforms en burgerpanels. In de ideale wereld komen alle initiatieven van burgers en participeren wij in hun ideeën.

De energietransitie vormt een grote uitdaging. Wij zijn daarom teleurgesteld dat aquathermie bij Strandeiland niet doorgaat en zullen ons blijven inzetten voor zoveel mogelijk projecten om te pionieren met TEO en TEA. Zeker omdat andere manieren om de energietransitie vorm te geven ook tegen limieten oplopen (bijvoorbeeld windmolens in de buurt van woningen, wat ten koste gaat van draagvlak, of in natuurgebieden, ten koste van biodiversiteit).

Als waterschap kunnen we een positief verschil maken op het gebied van biodiversiteit. We juichen samenwerking op dit gebied erg toe; met overheden, bedrijven en stichtingen, tot kennisuitwisseling met grassroots-organisaties en bewoners.

Waterkwaliteit voldoet nog te vaak niet aan de normen. Dat kan en moet beter. Dit vraagt niet alleen om een ambitieus KRW-implementatieplan, en om aanvullende maatregelen voor de kleine wateren.

We vinden het natuurlijk fijn voor de boeren dat hun belastingtarieven dalen, maar de principes van ‘de profijt hebben en de vervuiler betalen’ worden nog onvoldoende toegepast. Dat de grootste belastingbetaler in de verontreinigingsheffing het productieproces heeft aangepast, waardoor er sprake is van veel minder vervuilende lozing op van het oppervlaktewater, bewijst dat het loont om grote vervuilers financieel te prikkelen om te verduurzamen.

Voor ons is het onacceptabel dat bewoners, en met name de eenpersoonshuishoudens, zoveel meer belasting moeten betalen, terwijl vervuilende industrie de grootste kostenveroorzaker is en het meeste profijt heeft van onze activiteiten. Wij zullen ons blijven inzetten voor een progressief belastingstelsel, waarin vervuilende industrie meer gaat betalen, en bewoners minder. 

We kijken ernaar uit om komend jaar, samen met het AB, DB en bewoners, Waterschap Amstel Gooi en Vecht mooier, beter en eerlijker te maken.

Algemene Politieke Beschouwingen Waterschap Amstel Gooi en Vecht 2020

door

Zoals jullie weten, is onze fractie het resultaat van een samenwerking tussen De Groenen en de Piratenpartij. Wij staan gezamenlijk voor een groen waterschap, dat biodiversiteit bevordert, het belang van digitale beveiliging begrijpt, duurzaamheid centraal stelt en bewoners betrekt in alles wat we doen.

Door de coronamaatregelen, moesten we digitaal vergaderen. We willen de organisatie complimenten geven voor alle inzet die ze hebben getoond om te zorgen dat we als Waterschap ons werk kunnen blijven doen. Natuurlijk zien we nog wel verbeterpuntjes – zo zouden we in plaats van MS Teams bijvoorbeeld beter kunnen kiezen voor Jitsi Meet, een goed open source alternatief. We zijn blij dat na onze suggestie het reglement van orde zo is aangepast  dat we ons niet vastleggen op het gebruik van Microsoft producten, en dat het mogelijk blijft om meerdere woordvoerders per fractie te hebben.

We zouden zoveel mogelijk moeten ontwikkeling op basis van open source en open standaarden, zodat op termijn veel tijd en geld bespaard kan worden. Het zou een goede gewoonte te zijn om bij het gebruik van elk softwarepakket eens te kijken of er een goed open source pakket beschikbaar is. De website alternative.to laat voor elk pakket een lijst open source alternatieven zien. Daarnaast zou ook voor het gebruik van (fysieke) materialen gewerkt kunnen worden met open standaarden, zodat je nooit afhankelijk wordt van een enkele aanbieder. 

We willen ook onze collega’s in het Algemeen Bestuur complimenten geven voor de prettige samenwerking. Ook in een periode waarin er maar weinig echt face to face contact is, blijft het contact prettig en constructief.

We zijn ook blij dat ons amendement dat zorgt dat het DB moties niet zomaar naast zich neer kan leggen al voor behandeling is overgenomen.

We zijn blij dat de motie om ons aan te sluiten bij de Statiegeldalliantie vervolg krijgt, en we ons nu ook hebben aangesloten bij ‘Yes we can!‘

In een vrije democratie zou de overheid vooral uit moeten gaan van verantwoordelijkheid en vertrouwen, en bewoners vooral in staat moeten stellen om zichzelf en anderen goed te kunnen beschermen.  We zijn daarom blij dat het Waterschap de richtlijnen van het RIVM over ventilatie serieus neemt. Organisaties zoals het TVVL en het REHVA raden echte rook nog diverse aanvullende maatregelen aan. Een CO2-meter in elke ruimte waar mensen werken, is bijvoorbeeld een simpele en goedkope oplossing om te controleren of de ruimte goed genoeg geventileerd is, om verspreiding van virussen te voorkomen. Bovendien, verzekerd zijn van voldoende frisse lucht is ook na de corona crisis geen overbodige luxe. We zouden daarom graag vanuit het voorzorgsprincipe zien dat deze extra maatregelen ook overgenomen worden.

We snapten dan weer niets van het verbod ‘vanwege corona’ om in het weekend over de grachten te varen. Op een bootje ben je immers in de buitenlucht, en hou je automatisch al afstand van andere bootjes. We waren dus ook blij dat dit ook snel weer werd opgeheven.

Wij pleiten voor veranderingen in het belastingstelsel, zodat vervuilende bedrijven en bedrijven die profijt hebben van onze taken meer belasting gaan betalen, en bewoners dus minder. We zijn blij dat er in het spoor waar we het afgelopen jaar mee bezig geweest zijn, stapjes gezet worden om ‘de vervuiler betaalt’ iets beter toe te passen, maar er is nog veel verbetering mogelijk op dit vlak. We zouden de komende jaren graag zien dat in het andere spoor meer serieuze stappen gezet kunnen worden om te zorgen dat bewoners minder gaan betalen en vervuilende bedrijven meer.

Ondanks dat er onder dit ‘groene’ bestuur meer discussie voor nodig was dan wij hadden verwacht, zijn wij blij dat uiteindelijk toch gekozen is voor slibverwerking via HVC, omdat dit duidelijk de meest duurzame optie is, ook al bleek dat niet zo duidelijk uit de eerste stukken die we over dit onderwerp ontvingen. Bij HVC zijn energie- en grondstoffenterugwinning centrale uitgangspunten. Dit is belangrijk voor onze bijdrage aan de kringloopeconomie.. 

We vinden dat deelnemingen van het Waterschap in een bedrijf (bijvoorbeeld bij het winnen van biogas uit rioolslib, of aquathermie) niet gebruikt mogen worden om private winsten mogelijk te maken terwijl de risico’s publiek worden afgedekt met belastinggeld. Het AB moet altijd zeggenschap houden en deelnemingen moeten regelmatig heroverwogen worden. Zeker wat betreft deze zeggenschap, is er nog wel wat verbetering nodig in het deelnemingenbeleid.

Extinction Rebellion wil een burgerberaad over de klimaatcrisis. In Frankrijk heeft de vergelijkbare Citizens’ Convention on Climate al tot mooie voorstellen. Als bewoners in een burgerberaad zelf meedenken over maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan, blijken ze veel verder te willen gaan dan politici zouden inschatten. Bovendien leidt deze methode tot maatregelen waarbij de kosten van de klimaatcrisis eerlijker verdeeld worden.

Bij de RES hebben wij als betrokken bewoners nu enkel wat inspraakmomentjes voorbij zien komen om te bepalen waar we windmolens willen plaatsen. Dit is natuurlijk beter dan niets, maar vergeleken met het burgerberaad in Frankrijk is er nog veel verbetering mogelijk.

Wij hebben eerlijk gezegd nou niet het idee dat dit kwam door de inzet van het Waterschap, maar wij zijn blij dat er uiteindelijk toch een is oplossing is gevonden voor de oude ADM-bewoners die nu op de slibvelden wonen, nadat we aandacht hebben gevraagd voor hun situatie.

Wij hadden eerder al gepleit om logistiek voor bijvoorbeeld bouw naar het water te verplaatsen vanwege duurzaamheid en om drukke straten te ontlasten. Ondanks dat het DB zich hier niet voor wilde inzetten, blijkt dit inmiddels ook succesvol te gebeuren, met ondersteuning van waternet. Door achterstallig onderhoud bij bruggen en instortende kades is dit extra relevant geworden.

We zijn blij dat een overgrote meerderheid het AB aangeeft een voorbeeldrol te willen spelen en ook wil investeren om eigen assets klimaatbestendig maken als dat zich financieel niet volledig terugbetaalt! 

Het zijn blij dat mede door onze inzet bij Strandeiland huizen niet met fossiel gas, maar met aquathermie verwarmd zullen worden. We zouden graag meer van dit soort projecten zien. In de Van der Pekbuurt wilden bewoners graag van het gas af door gebruik te maken van aquathermie, maar toch is hier gekozen voor een warmtenet van Vattenfall. Dit is een minder duurzaam alternatief. Bij het WG-terrein blijkt bij een soortgelijk project wel degelijk gebruik gemaakt te kunnen worden van aquathermie. Zouden we als waterschap geen actievere rol aan kunnen nemen, om in de Van der Pekbuurt en andere projecten waarbij stadsverwarming wordt vernieuwd meer gebruik te maken van aquathermie?

We zijn blij dat er positief is gereageerd op onze plannen om de bedrijfsvoering te verduurzamen en voedselverspilling tegen te gaan. Welke stappen worden er daadwerkelijk genomen om dit te verbeteren?

In het bestuursakkoord staan nog een aantal mooie plannen, waaronder een gedeelte van de input die we zelf hadden geleverd. Wel is het zo, dat veel van deze plannen staan of vallen bij de uitvoering. Worden de groene en duurzame ambities ook echt waargemaakt? Zijn de bedachte maatregelen ook echt de beste manier om zoveel mogelijk duurzaamheidswinst te behalen, en biodiversiteit te beschermen? 

Zo zijn we bijvoorbeeld bijzonder benieuwd naar het ‘visie document en uitvoeringsagenda digitalisering’. Deze had dit kwartaal tot stand moeten komen, maar we begrijpen dat gezien de omstandigheden nu niet is gelukt. Alleen zien we nu zelfs in de begrotingsopzet voor 2021 nergens meer terug. Hetzelfde geldt voor de hackathon. De handreiking werkwijze participatie hadden we in de eerste helft van dit jaar verwacht, maar hier zien we nu niets van terug. Ook niet op de agenda voor komend jaar.

Welke stappen ondernemen we om tot deze visie en uitvoeringsagenda digitalisering te komen? Welke vormen van participatie worden mogelijk gemaakt? Welke zeggenschap durven we als AB los te laten en welke kaders stellen we voor participatie? We voldoen nog niet aan de AVG, maar willen dit wel gaan doen. Welke stappen worden er precies ondernomen om hieraan te voldoen? Wanneer kunnen we meer verwachten over deze onderwerpen?

Bij dit soort processen die in dit Waterschap nog niet eerder uitgebreid aan de orde zijn gekomen in het politieke proces, is het van groot belang dat kennis en kunde uit het AB en de samenleving worden meegenomen. Ondanks dat wij verbetering zien op dit gebied, is er nog steeds veel verbetering mogelijk. Op hulp die ons wordt aangeboden door de stichting Open Source & Overheid wordt bijvoorbeeld al jarenlang eigenlijk nauwelijks gereageerd. Waarom? Is het waterschap bang voor een blik van buitenaf?

Ook een Afspraak over het implementeren van de Tada principes is niet doorgegaan door de coronamaatregelen. Hopelijk kan deze komend jaar toch nog plaatsvinden.

We voldoen op teveel plaatsen niet aan de KRW-normen over waterkwaliteit. Op sommige plaatsen gaat de kwaliteit achteruit. Bij citizen science project ‘vang de watermonsters’ bleek zelfs dat 80% van de wateren een matige tot slechte kwaliteit heeft. Dit moet echt beter! 

Een open en transparante overheid is een basisvoorwaarde voor een goede democratie. Alleen wanneer mensen het functioneren van hun overheid ter discussie kunnen stellen en ze de overheid kunnen controleren is een goede volksvertegenwoordiging mogelijk.

De Piratenpartij wil dat alle digitaal opgeslagen informatie van het Waterschap (en andere overheden) voor iedereen zichtbaar is middels een systeem dat persoonlijke informatie anonimiseert en waar nodig pseudonimiseert (geen namen, wel functietitels). Voor volksvertegenwoordigers zijn de originele documenten opvraagbaar. Dit stond ook min of meer zo in het concept-bestuursakkoord, maar is er later weer uit verwijderd. Daardoor rijst de vraag hoe transparant het DB nu echt wil zijn. Willen we echte transparantie als basis voor de democratie in ons waterschap, of wil het DB vooral transparantie veinzen voor de bühne?

De afgelopen jaren hebben wij regelmatig aandacht gevraagd voor het belang van digitale beveiliging. Telkens werden we gerustgesteld. Alles zou prima in orde zijn en we konden rustig gaan slapen. Onlangs hebben we uit de media moeten vernemen dat er toch diverse kritieke kwetsbaarheden spelen binnen de organisatie, die jarenlang door managers genegeerd zijn, ondanks jarenlange pogingen van security officers. Medewerkers spreken over een bedrijfscultuur waarin security stelselmatig genegeerd wordt vanwege ‘gebruiksgemak’ en een angstcultuur, waarbij represailles volgen als tegen bepaalde managers ingegaan wordt. Deze kwetsbaarheden en deze interne discussie zijn keer op keer voor ons verzwegen, ook toen we hier gericht naar vroegen.

Zelfs na deze berichtgeving op Follow the Money bleef het management doorgaan op oude voet. De bevindingen werden gebagatelliseerd, waarbij werd verwezen naar rapporten die een ander beeld zouden geven. Deze rapporten zullen we voor een deel pas op 3 december in kunnen zien, maar het Rekenkamercommissie rapport bevestigt juist dat er nog een flinke inhaalslag gemaakt moest worden bij de ontwikkeling van cybersecurity beleid, en dat er zelfs geen enkele controle is op het cybersecurity beleid. Bij Waternet lijkt het op papier beter geregeld te zijn dan in de praktijk. Als men zich in de praktijk niet aan het opgestelde beleid houdt, is dat beleid natuurlijk niet meer dan een dode letter.

Erger nog, is dat zelfs na deze onthullingen nog een vernietigend veiligheidsrapport voor ons als AB werd verzwegen. De pentest van 13-15 januari, waarbij ethisch hackers 13-15 januari onze digitale beveiliging hebben getest, constateerde 11 grote kwetsbaarheden; 5 kritiek; 5 hoog; 1 gemiddeld. En als hun onderzoek wat uitgebreider was geweest, hadden ze naar eigen verwachting nog veel meer kwetsbaarheden gevonden. Ook het ILT werd niet ingelicht over dit vernietigende Hoffman rapport.

Jarenlang hebben security officers deze problemen aan de orde gesteld. Jarenlang zijn deze problemen stelselmatig genegeerd en gebagatelliseerd. Het kwam zelfs voor dat, na een verbetering van de digitale beveiliging, managers hun positie hebben misbruikt, om te zorgen dat security officers onder druk beveiligingsmaatregelen terug draaiden. Dat de structuur in de organisatie toeliet dat deze situatie zo kon ontstaan is een groot probleem.

Het Rekenkamercommissie rapport stelt dat, omdat er nog geen noemenswaardige incidenten zijn voorgekomen of grote risico’s zich hebben gemanifesteerd, cybersecurity nog niet is vermeld in bestuursrapportages. Nu zijn er naar onze bescheiden mening wel degelijk noemenswaardige incidenten geweest, maar los daarvan moet dit in de toekomst echt anders.

Als AB, het hoogste orgaan van Waterschap AGV, zijn we (mede-)eindverantwoordelijk voor de digitale beveiliging van Waternet. Daarom zouden we niet enkel bij incidenten, maar minimaal jaarlijks structureel geïnformeerd moeten worden over de staat van de digitale beveiliging van Waternet, via regelmatige bestuursrapportages, die niet enkel rapporteren over de kwaliteit van het security beleid, maar ook over de kwaliteit van de implementatie daarvan, inclusief regelmatige dreigingsanalyses en pentests.

Zeker gezien deze ontwikkelingen, vinden we het een slechte keuze om digitale beveiliging van onze assets buiten de beslisbevoegdheid van het AB te stellen. Wij zullen mede daarom zo een amendement indienen om A-investeringen te maken van de vervanging van procesautomatisering, fysieke beveiliging assets, brugbediening op afstand en fysieke beveiliging. Op basis van de informatie die we nu hebben kunnen we er niet mee instemmen dat het DB dit regelt met een carte blanche, grotendeels buiten ons zicht.

Als Algemeen Bestuur van Waterschap Amstel gooi en Vecht verantwoordelijk zijn voor digitale beveiliging van onze assets in het Waterschap We op dit moment onvoldoende zicht hebben op deze digitale beveiliging Het belangrijk is dat we als Algemeen Bestuur in positie worden gesteld om onze verantwoordelijkheden op het gebied van digitale veiligheid na te komen.

Voor veel zaken zullen we nog af moeten wachten tot 3 december of hier adequaat op wordt gereageerd. We zijn in ieder geval blij dat het DB heeft toegezegd een jaarlijkse bijscholing te organiseren voor het AB over digitale ontwikkelingen, die relevant zijn om privacy en security in Waternet te beschermen, zodat het AB over genoeg informatie beschikt om haar verantwoordelijkheid op dit gebied beter kan invullen.

Op veel vlakken zijn we tevreden over hoe zaken verlopen, maar zoals jullie net gehoord hebben, is er zeker ook nog veel ruimte voor verbetering mogelijk.

Fouten maken is menselijk. Hoe je met gemaakte fouten omgaat, laat zien wat voor organisatie je bent. De komende tijd is bepalend om te laten zien wat voor organisatie we zijn. Uit de reacties tot nu toe blijkt dat er vanuit het AB een grote wens is om transparanter te werken. Wij vertrouwen er dus op dat het DB meegaat in deze wens en zal laten zien uit te blinken in het  oplossen van problemen op een open en transparante manier. En de bedrijfscultuur zo te verbeteren, dat problemen worden aangepakt, en niet jarenlang in interne discussies blijven hangen. Zodat problemen opgelost worden voordat medewerkers zich genoodzaakt voelen naar de media te stappen, zodat er eindelijk eens wat gebeurt.

Komend jaar staan er veel belangrijke onderwerpen op de agenda, zoals het actieprogramma remmen bodemdaling, de stimuleringsbijdrage klimaatadaptatie, energietransitie en kringloopeconomie, het boezemplan, de plastic soep, het biodiversiteitsherstelplan en innovatie. Wij hopen dat de uitvoeringsagenda digitalisering, de hackathon en de handreiking participatie ook op de agenda staan. Want juist bij de genoemde onderwerpen is het ontzettend belangrijk dat bewoners in een vroeg stadium worden betrokken bij het vormen van beleid.
Al met al zien we dus genoeg ruimte tot verbetering, en vertrouwen we erop dat het DB haar best zal doen om deze verbetering ook te realiseren. Dus we kijken ernaar uit om komend jaar, samen met het AB, DB en bewoners, Waterschap AGV een flink stuk beter te maken.