Piratenpartij Noord-Holland

voor een vrije informatiesamenleving

Matthijs Pontier

Algemene Politieke Beschouwingen Waterschap Amstel Gooi en Vecht 2025

door Reageer

Voorzitter, vergadering,

Zoals jullie weten, is onze fractie een samenwerking tussen De Groenen en de Piratenpartij. Wij staan samen voor een dapper, duurzaam en groen waterschap, dat biodiversiteit bevordert, en het belang van digitale beveiliging begrijpt. Waarin we dichtbij mens en dier staan, en onze leefomgeving centraal stellen in alles wat we doen. Wij kiezen voor een duurzame toekomst, op zo’n manier dat bedrijven eerlijk voor hun vervuiling gaan betalen, en bewoners worden ontzien. Wij willen zowel de waterkwaliteit als onze eigen manier van besturen beter en transparanter maken (want schoon water is transparant). We willen dichtbij bewoners staan en hen meer mogelijkheden geven mee te denken, mee te beslissen en mee te doen.

Door het terugdraaien van de privatisering van Waternet zijn we hard op weg een volwassen, zelfstandige, publieke overheidsorganisatie te worden. Bij de scheiding met Amsterdam heeft onze ICT, die nog een aantal jaar in een gezamenlijke stichting blijft, in het bijzonder de aandacht nodig.

De cybersecurity is de afgelopen jaren flink verbeterd, maar nog niet op het gewenste niveau, om statelijke actoren buiten te houden.

We werken nog steeds in de Microsoft cloud, terwijl voorbeelden in de praktijk laten zien, dat onze data en processen daarmee in handen kunnen komen van buitenlandse invloeden. Er bestaan risico’s op het gebied van cybersecurity, privacy en zelfs de continuïteit van onze dienstverlening. Nu kan door de Cloud Act, Trump onze data graaien en onze dienstverlening stoppen, ook al staat het op servers die fysiek in Europa staan. 

Er is daarnaast sprake van vendor lock-in. Door drempels om te veranderen blijven we maar vastzitten in die microsoft cloud en vliegen onze licentiekosten omhoog. Om deze spiraal van kostenstijgingen te doorbreken, is het belangrijk dat we haast maken met het vastleggen van een software strategie, met als onderdeel daarvan een overstap naar Europese open source alternatieven.

We hoeven hierin niet te pionieren, maar kunnen simpelweg goede voorbeelden uit het buitenland volgen. Verschillende Duitse en Deense overheden zijn overgestapt naar LibreOffice. Het Internationaal Strafhof heeft, nadat Trump hoofdaanklager Karim Khan uit zijn Microsoft liet gooien, gekozen voor OpenDesk, dat wordt geleverd door het Zendis. Het Duitse ‘Zentrum für Digitale Souveränität’. Onze CIO Rijk heeft net besloten samen met Frankrijk en Duitsland digitaal soevereine werkplekken met OpenDesk verder uit te gaan werken. Hier kunnen we dus handig op meeliften.

Het eveneens Duitse Nextcloud levert een volwaardige office suite compleet met file sharing en workflow-oplossingen. Het is gebaseerd op ‘steward ownership’. In zo’n constructie zijn de aandelen in handen van ‘stewards’, die de publieke waarden en langetermijnvisie van het bedrijf dienen, zodat deze principes niet kunnen verdwijnen vanwege financiële belangen. Op deze manier voorkom je dat het ineens alsnog verkocht kan worden aan de VS, zoals met het Amsterdamse Solvinity gebeurde.

Kortom, er bestaan genoeg aantoonbaar goede alternatieven. We horen graag van de portefeuillehouder hoe dapper hij zich hierin wil tonen, en welke concrete stappen hij hierin kan maken in 2026.

Zoals bekend zijn wij voorstander van meer belasting voor vervuilende bedrijven en minder belasting voor inwoners. We zijn blij met de kleine stapjes vooruit die we hierin het afgelopen jaar hadden gezet, al hadden wij nog veel grotere stappen willen nemen.

Wij vinden het fijn dat een compromis is gevonden voor de dijkversterking in het Flevopark: een ‘maatwerkvariant’, waarin een deel van de bestaande bosrand behouden blijft, maar het bos ook een natuurlijker, natter klimaat krijgt.

Wij zijn blij met de aangenomen kernwaarden, en vinden dat we deze beter in de praktijk zouden kunnen brengen. Toon dapperheid! Wees die pro-actieve, deskundige en duurzame waterautoriteit die dichtbij haar samenwerkingspartners en inwoners staat!

In de Lutkemeer liggen er 5 scenario’s voor, waarbij Amsterdam dreigt te gaan kiezen voor de variant met de meeste bebouwing. Dit levert risico’s op bij overstroming, en heeft nadelige gevolgen voor waterhuishouding, ontwateringsdiepte, grondwater en waterkwaliteit. Hier is een dapper advies van onze deskundige medewerkers nodig. Door de vijf scenario’s door te rekenen op water-effecten, kunnen wij de gemeenteraad optimaal faciliteren in een verstandige keuze. En voorkomen we dat zij problemen veroorzaken op gebieden waar wij als waterschap uiteindelijk verantwoordelijk voor zijn.

Als onderdeel van die dappere waterautoriteit die dichtbij mensen staat, willen wij ook de biodiversiteit verbeteren, samen met andere overheden, bedrijven, grassroots-organisaties en bewoners. Bijvoorbeeld via maaibeheer waarbij we de snor laten staan. 

Nu Amsterdam publieke warmtenetten wil versnellen door een eigen publiek warmtebedrijf op te richten, samen met onder andere Alliander, hopen wij dat er meer kansen ontstaan om samen te werken aan TEO & TEA, en mogelijk andere vormen van aquathermie. Wij horen graag of de portefeuillehouder deze kansen ook ziet.

En wij zien ook graag dat we voortvarend in samenwerking met andere overheden met de KRW aan de slag gaan. Nu een nieuw kabinet geformeerd wordt, dat hopelijk en vermoedelijk meer een ‘het kan wel’ mentaliteit heeft dan het vorige, hopen we hierin meer stappen te kunnen zetten. Door vervuilers bij de bron aan te pakken; vergunningen voor lozingen in te trekken; het uitrijden van mest te beperken en schadelijke stoffen als glyfosaat te verbieden; PFAS en microplastics te beperken en waar nodig af te vangen; en de productie van synthetische drugs te reguleren, zodat schadelijk afval niet langer in ons oppervlaktewater terechtkomt. Wij horen graag hoe dapper de portefeuillehouder zich hierin op durft te stellen en in hoeverre de ‘het kan wel’ mentaliteit van de portefeuillehouder hierin reikt.

We zien wat mooie stapjes vooruit, maar ook nog genoeg ruimte voor verbetering, en kijken ernaar uit om de komende jaren, samen met het AB, DB, mede-overheden en andere samenwerkingspartners, en natuurlijk onze inwoners, Waterschap Amstel Gooi en Vecht nog mooier, beter en eerlijker te maken.

Algemene Politieke Beschouwingen Waterschap Amstel Gooi en Vecht 2024

door

Voorzitter, vergadering,

Zoals jullie weten, is onze fractie het resultaat van een samenwerking tussen De Groenen en de Piratenpartij. Wij staan gezamenlijk voor een groen waterschap, dat biodiversiteit bevordert, het belang van digitale beveiliging begrijpt, duurzaamheid vooropstelt. Waarin we mens, dier en milieu centraal stellen in alles wat we doen. Wij kiezen voor een duurzame toekomst, op zo’n manier dat bedrijven eerlijk voor hun vervuiling gaan betalen, en bewoners worden ontzien. Wij willen zowel de waterkwaliteit als onze eigen manier van besturen beter en transparanter maken (want schoon water is transparant). We willen verbinding maken met bewoners en ze de meer mogelijkheden geven mee te denken, mee te beslissen en mee te doen. Daarmee willen we werken aan een waterschap, dat wordt gezien en beleefd door de inwoners van ons gebied, op een manier waardoor ze zich vertegenwoordigd voelen.

De digitale transformatie blijft onze aandacht vragen. Het blijft van groot belang dat signalen vanaf de werkvloer hierbij serieus worden genomen en een open bedrijfscultuur ontstaat.

Door de oorlog in Oekraïne en de bijbehorende ‘cyberoorlog’ is de digitale dreiging toegenomen. Dit maakt de discussie over naar welk beschermingsniveau we gaan extra urgent. We zullen ook bestand moeten zijn tegen ‘state-sponsored attacks’!

Deze geopolitiek onrustige tijd vraagt ook extra aandacht voor ‘Digitale Soevereiniteit’. Zo kunnen we onafhankelijker te worden van techreuzen en spionage voorkomen. 

In de gemeente Delft is op initiatief van de Piratenpartij een initiatiefvoorstel aangenomen met concrete voorstellen om de digitale dienstverlening te verbeteren met Open source, Open standaarden, Hergebruik en Duurzame samenwerking.

En in de Tweede Kamer is, na kritiek van onder andere verschillende hoogleraren en de Piratenpartij op de cloudstrategie van de overheid, op initiatief van VVD, Volt, D66, CDA en ChristenUnie een motie aangenomen om over te stappen van commerciële cloudaanbieders naar een Europees cloudalternatief, zoals bijvoorbeeld Nextcloud. Je kunt uitstekende clouddiensten uit Europa samenstellen, die dan ook nog eens veel goedkoper zijn dan bij de US-techreuzen, sprak Bert Hubert maandag 8 juli nog bij instituut Clingendael.

Dit zijn beide goede initiatieven waar wij voorbeeld aan zouden moeten nemen. Via de Unie van Waterschappen en samen met andere lokale overheden kunnen we onze digitale soevereiniteit zo veiligstellen. Wij delen hierover graag onze kennis en brengen de organisatie graag in contact met experts om hierover het gesprek aan te gaan.

Onze problemen met ICT ontstonden doordat verantwoordelijken binnen de private stichting Waternet hierover onvoldoende kennis bezaten. De volksvertegenwoordiging werd op afstand gehouden. Hierdoor bleven verschillende belangen van ‘normale bewoners’ onderbelicht. Wij hopen na de ontvlechting democratischer en transparanter te kunnen werken. Het liefst gooien maken we alles wat we doen inzichtelijk in een publiek toegankelijke projectplanning tool, en bieden we meer mogelijkheden voor participatie, bijvoorbeeld via digitale ideeënplatforms en burgerpanels.

De energietransitie vormt een grote uitdaging. We lopen tegen de grenzen van windmolens op land. Windmolens in de buurt van woningen gaan ten koste van draagvlak; en in natuurgebieden, ten koste van biodiversiteit. Het stroomnet loopt vol. Warmte uit water (aquathermie) kan voor de helft van onze totale energiebehoefte voorzien, maar is nog onderbenut. Wij willen dit steviger opschalen. 

Als waterschap kunnen we nog meer positief verschil maken op het gebied van biodiversiteit, samen met andere overheden, bedrijven en stichtingen, grassroots-organisaties en bewoners.

We zijn blij dat door ons mede-ondertekende moties zijn aangenomen om water vast te houden, en het natuurlijk waterpeil aan te houden en gebruik daarop aanpassen, in plaats van andersom. We zijn benieuwd hoe het staat met de meldplicht en handhaving rond grondwateronttrrekkingen en de reactie van Amsterdam op onze zienswijze over de Lutkemeer, waar De Groenen samen met AWP een motie over indienden.

Waterkwaliteit voldoet nog te vaak niet aan de normen. Dat kan en moet beter. Dit vraagt om een ambitieus KRW-implementatieplan, en om aanvullende maatregelen voor de kleine wateren.

We zijn blij dat het DB na onze vragen aangeeft onderzoek te willen gaan doen naar illegale lozingen van Zeer Zorgwekkende Stoffen door bedrijven. Liever vandaag dan over een jaar.

Daarnaast of zijn we benieuwd in welke mate de lobby naar de Rijksoverheid is voortgezet om te voorkomen dat schadelijk drugsafval in ons grond- en oppervlaktewater terechtkomt, door gebrek aan regulering van de productie van synthetische drugs.

Tussenevaluatie KRW → Als we ‘er alles aan gedaan willen hebben’ moeten we die mogelijke extra maatregelen natuurlijk nu direct al nemen! Daarnaast willen wij ook aan de RIVM richtlijn over PFAS in ons water voldoen en werken aan bewustwording om te voorkomen dat PFAS in ons water terechtkomt. 

De principes van ‘de profijthebber en de vervuiler betalen’ worden nog onvoldoende toegepast. In de praktijk bleek eerder dat onze grootste belastingbetaler in de verontreinigingsheffing het productieproces heeft aangepast, waardoor er sprake is van veel minder vervuilende lozing op van het oppervlaktewater. Dit bewijst dat het loont om grote vervuilers financieel te prikkelen om te verduurzamen.

Voor ons is het onacceptabel dat bewoners, en met name de eenpersoonshuishoudens, zoveel meer belasting moeten betalen, terwijl vervuilende industrie de grootste kostenveroorzaker is en het meeste profijt heeft van onze activiteiten. Wij zullen ons blijven inzetten voor een progressief belastingstelsel, waarin de vervuilende industrie meer gaat betalen, en bewoners minder. 

We zien wat mooie stapjes vooruit, maar ook nog genoeg ruimte voor verbetering, en kijken ernaar uit om de komende jaren, samen met het AB, DB en bewoners, Waterschap Amstel Gooi en Vecht nog mooier, beter en eerlijker te maken.

Welkomstspeech Matthijs Pontier in Waterschap Amstel Gooi en Vecht

door

Matthijs Pontier is herkozen in Waterschap Amstel Gooi en Vecht in de fractie van De Groenen, waarmee wij sinds 2015 een vruchtbare samenwerking hebben in het Waterschap. Na zijn installatie hield hij onderstaande speech om de verkiezingsuitslag te duiden.

Dankuwel voorzitter.

Allereerst onze felicitaties aan iedereen die gekozen is, en in het bijzonder aan de PvdA, de AWP en de BBB.

Natuurlijk hadden wij zelf op meer zetels gehoopt, na onze inspanningen de afgelopen periode, om het waterschap een stukje beter te maken. Maar toch zijn we niet ontevreden met deze verkiezingsuitslag. Er is een overduidelijke ⅔ meerderheid voor partijen die in onze ogen groen of progressief genoemd kunnen worden. Wij hebben er vertrouwen in dat we met deze verkiezingsuitslag, samen tot een prachtig progressief, duurzaam en groen beleid kunnen komen, waarin de belastingen eerlijker worden verdeeld. Waarin we mens, dier en milieu centraal stellen in alles wat we doen. Waarin zowel de waterkwaliteit als onze eigen manier van besturen beter en transparanter worden (want goed water is transparant). Waarin we verbinding maken met bewoners en zij zich vertegenwoordigd voelen door ons beleid en de mogelijkheid om mee te denken, mee te beslissen en mee te doen. Hopelijk nemen we dan geen kleine stapjes, maar gaan we met zevenmijlslaarzen vooruit. En werken we daarmee meteen aan een waterschap, dat wordt gezien door de inwoners van ons gebied, op een manier waardoor ze zich vertegenwoordigd voelen.

Er liggen grote uitdagingen op het gebied van waterkwaliteit, biodiversiteit, klimaat, bodemdaling, duurzaamheid, democratisering en digitale zaken. Wij willen dat het bestuursakkoord prioriteit geeft aan:

  • Watervervuiling bij de wortel aanpakken door grote vervuilers stevig aan te pakken.
  • Een eerlijker belastingstelsel, waarin bewoners minder betalen en vervuilende bedrijven meer.
  • Bodemdaling tegengaan om verzakking van woningen en uitstoot broeikasgassen te voorkomen.
  • Natuurlijk waterpeil aanhouden, zodat de functie het peil volgt i.p.v andersom. Zo kunnen we de biodiversiteit bevorderen.
  • Steviger onze stem laten horen bij andere overheden, bijvoorbeeld om lozingen in te trekken en gifstoffen te verbieden
  • Goed grip krijgen op Waternet, ook zodat alle medewerkers goed gehoord worden binnen de organisatie. Binnen de kaders die in het laatste AB daarover zijn gesteld (en als uit de eerstvolgende evaluatie blijkt dat verdere stappen nodig zijn, dat zeker niet laten)
  • Een organisatie waarin zoveel mogelijk verbinding is tussen bestuurders, medewerkers en bewoners, onderling en met elkaar
  • Onze bewoners beter betrekken, door in al onze projecten transparanter te werken en ze actief uit te nodigen mee te denken en te beslissen hoe het misschien wel een stukje beter kan
  • Superstevige cybersecurity, die bijvoorbeeld ook Russische ‘state-sponsored’ hackers buiten houdt
  • Digitale soevereiniteit, door waar mogelijk te werken met vrije open source software, open standaarden, duurzame samenwerking en goed geïntegreerde ICT

Het staat natuurlijk iedereen vrij om initiatieven tot coalitievorming te ontplooien, maar traditioneel ligt dit natuurlijk bij de grootste partij, en als ik de sfeer proef, bestaat er consensus om dit initiatief ook bij de PvdA te laten. Wij hebben er alle vertrouwen in dat de PvdA, zelf een progressieve en groene partij, de wens van ruim ⅔ van de kiezers voor groen en progressief beleid, ook navolging zal geven door een groene en progressieve coalitie te bouwen. Hun inbreng van zojuist over het dienen van het algemeen belang versterkt dit vertrouwen.

Met deze verkiezingsuitslag past ons enige bescheidenheid, maar wij zijn bereid deel te nemen aan deze coalitie. Wij sluiten niets of niemand bij voorbaat uit, maar gezien alles wat ik zojuist heb gezegd, en de prioriteiten die ik heb aangegeven, spreekt het voor zich welke partijen wij graag in deze coalitie terug zouden willen zien. Wij zijn ook bereid een Dagelijks Bestuurder te leveren. Ik loop hier inmiddels acht jaar rond. Ik heb veel affiniteit met de verschillende grote uitdagingen waar we als waterschap voor staan, en een grote motivatie om er zoveel mogelijk van mijn tijd te gebruiken om deze grote uitdagingen aan te pakken, dus ik bied jullie graag aan om daar zoveel mogelijk gebruik van te maken. Dat aanbod staat. Wij werken er graag aan mee dat dit waterschap de meest groene en progressieve coalitie ooit krijgt.

Welke coalitie er ook wordt gevormd, wij hebben sowieso de voorkeur voor een bestuursakkoord. Een ⅔ meerderheid voor groen en progressief is een duidelijk signaal, maar het is uiteindelijk toch de bedoeling dat zoveel mogelijk inwoners zich vertegenwoordigd voelen door het beleid dat wij gaan ontwikkelen. Zoals u van ons gewend bent, zijn wij er daarbij voorstander van dat we bewoners de mogelijkheid geven om deel te nemen aan dit proces. Dat kan laagdrempelig via een digitaal platform, maar ook met een burgerberaad of burgerpanel. Met verschillende vormen heb ik persoonlijk ervaring, en als de kanalen van het waterschap kunnen worden gebruikt om burgers uit te nodigen deel te nemen, kan het in een kwestie van dagen worden opgezet. Als daar behoefte aan is, ga ik daarover dus graag in gesprek.

Wij kijken er naar uit om samen het waterschap weer een stukje beter te maken!

Dankuwel

Mirjam (De Groenen) en Matthijs (Piratenpartij) stappen in het huwelijksbootje

door

Mirjam van Rijn en Matthijs Pontier zijn 14 maart in het huwelijksbootje gestapt. Hiermee symboliseren zij de hernieuwde samenwerking van De Groenen en de Piratenpartij voor de Provinciale Staten en Waterschapsverkiezingen.

Matthijs Pontier: “Wie na het verkiezingsdebat van Pauw op NPO 1 gedesillusioneerd de tv uitzette, of tenminste het geluid; heeft misschien de verzuchting van De Groenen kunnen horen. ‘Liever Piraat’, zei ze.” 

Mirjam van Rijn: ‘Ik heb na het debat op tv, Matthijs gevraagd of hij, na onze mooie acht jaar vol avonturen in waterschap Amstel, Gooi en Vecht, met mij verder zou willen.’

Tot mijn grote vreugde zei Matthijs direct volmondig ‘Ja’!

Om er echt een mooie dag van te maken, stelde hij voor, dan ook direct samen in een huwelijksbootje te stappen.

Matthijs Pontier: ‘Ik was nog even bang dat ze, workaholic die ze is, zeker met het huidige klimaat, liever dinsdag op de Pont wilde afspreken, om haar actie ‘motor af voor schone lucht’ te herhalen. Gelukkig kon ze die afspraak verzetten en kunnen we ons morgen met name op het water focussen.’ 

De Groenen en Piratenpartij werken samen in:

    – De provincie Noord-Holland als Piratenpartij, Lijst 16 https://noord-holland.piratenpartij.nl/

    – Hoogheemraadschap Hollands Noorder Kwartier als De Groenen Piraten, Lijst 10 https://degroenen-piraten.nl/

    – Waterschap Amstel Gooi en Vecht als De Groenen, Lijst 6 https://degroenen.nl/agv.html

    – Waterschap Stichtse Rijnlanden als De Groenen, Lijst 11 https://degroenen.nl/hdsr.html

Draai de privatisering terug en maak van Waternet weer een publieke overheid

door

In de tijdsgeest van privatiseringen in de jaren ‘90 is Waternet opgezet binnen een stichting structuur. Dit heeft tot een aantal ‘suboptimale’ beslissingen geleid waardoor we nu in flinke problemen zitten.

Met Boogers zijn we tot conclusie gekomen dat we als overheid een eigen publiekrechtelijke organisatie nodig hebben. Een jaar geleden hebben we als Algemeen Bestuur (AB) opdracht gegeven om dit uit te werken. Aan die opdracht is niet voldaan In het bestuursvoorstel dat nu voorligt, is er alsnog sprake van een structuur binnen een stichting.

Inherent probleem aan stichting structuur: die komt formeel uiteindelijk op voor het eigen belang. Terwijl de belangen van het volk gediend zouden moeten worden. Dus liefst via directe democratie en anders op zijn minst door AB als volksvertegenwoordiging. Dat is automatisch zo geregeld in publiekrechtelijke organisatie. Nu doen we allerlei kunstgrepen om dat toch te waarborgen binnen een stichting. En te zorgen dat AB alsnog grip op de organisatie krijgt.

De organisatie heeft hierin wel goed hun best gedaan. Er worden in het voorstel dat nu voorlegt pleistertjes gepakt op de grootste pijnpunten in de huidige structuur. Dat is een stap vooruit. Maar omdat een stichting hier niet voor bedoeld is, wordt het met allerlei kunstgrepen onnodig complex. En biedt het onvoldoende garanties dat in de toekomst niet opnieuw onwenselijke situaties ontstaan en verkeerde beslissingen genomen worden.

  • Een Raad van Toezicht klinkt leuk, maar ligt bij andere organisaties vaak praktisch in bed met de bedrijfstop, waardoor het een wassen neus wordt. Het is in de praktijk sterk afhankelijk van de personen die er in terecht komen. Een goede governance structuur is zo weinig mogelijk afhankelijk van welke personen de verschillende functies bezetten.
  • Er is een probleem met het mandaat. De Secretaris-Directeur (SD) van het waterschap is in het Stichtings Bestur (SB) altijd in de minderheid. En heeft vijf verschillende petten op. En dus veel geconcentreerde macht. In een goede governance structuur is de macht juist zo goed mogelijk verdeeld.
  • Essentiële onderdelen van onze organisatie, zoals ICT, HRM en Financiën liggen niet onder onze verantwoordelijkheid; enkel voor 1/3 via de SD in SB. Ondertussen liggen de risico’s alsnog bij ons als opdrachtgever.
  • Zoals de Ondernemingsraad ook stelt in haar advies, biedt het voorstel dat voorligt geen oplossing voor de huidige problemen met personeelsbeleid, communicatie en cultuur.
  • Beleid en uitwerking worden nu samen in stichting gestopt. Terwijl wij bestuur en beleid wilden combineren. En de uitwerking kan dan in de uitvoeringsorganisatie, in een Gemeenschappelijke Regeling (GR). Op die manier kan je alsnog samenwerken binnen 1 organisatie en de synergie in de watercyclus-organisatie behouden.

Het huidige bestuursvoorstel voldoet gewoon niet aan onze opdracht van een jaar geleden. Met als belangrijkste uitgangspunt om governance te regelen in een publiekrechtelijke organisatie.

Er lijkt uit een soort weerzin tegen veranderingen een soort ongepaste behoudendheid in het proces geslopen. Waardoor er vooral niet te veel verandert. Terwijl het met alle problemen waar we in terecht zijn gekomen toch duidelijk zou moeten zijn dat er een stevige wijziging in governance nodig is.

Samenwerken in de watercyclus vinden we belangrijk, maar dat kan ook prima zonder stichting, via een GR. Dan heb je alsnog synergie door complexe kunstgrepen.

De keuze waar we nu voor staan, doet denken aan de keuze waar we voor stonden tijdens de slibcrisis. Destijds was het duidelijk dat HVC de duurzamere optie was, met hogere maatschappelijke opbrengsten. In de stukken werden echter hogere financiële kosten voorgespiegeld. Maatschappelijke opbrengsten door energie- en grondstoffenterugwinning zijn immers ook lastiger financieel uit te drukken.

Nu dreigt dit opnieuw te gebeuren. Frictiekosten zijn misschien wel makkelijk meetbaar, maar de kosten van het omkatten van wat contracten vallen toch in het niet bij de kosten, als in de toekomst opnieuw verkeerde beslissingen zouden worden gemaakt door een suboptimale governance structuur. Die les zouden we inmiddels toch geleerd moeten hebben met zijn allen. Bovendien kost het hervormen van de stichting natuurlijk ook een hoop geld. En er komen misschien nog wel meer verborgen kosten aan als we in stichting structuur blijven zitten.

Het Dagelijks Bestuur (DB) is een jaar later niet met een oplossing voor een publiekrechtelijke organisatie gekomen, zoals onze opdracht was. We zijn door het huidige voorstel niet overtuigd dat daar voldoende zwaarwegende redenen voor zijn. Wat ons betreft is het hoog tijd dat er een goede oplossing komt die wel aan onze opdracht voldoet, met een publiekrechtelijke organisatie die garandeert dat er altijd goede sturing mogelijk is vanuit de bevolking, en voldoende mogelijkheden biedt voor goede samenwerking in de watercyclus.

—

Bovendien neemt Berenschot wel erg veel afstand van het eigen advies. Ze geven duidelijk aan dat de baten van verzelfstandiging niet zijn meegenomen, en de kosten zijn berekend op basis van bedragen die door Waternet zelf zijn geschat, zonder dat ze de betrouwbaarheid daarvan zorgvuldig onder de loep hebben genomen.

Het DB stelt dat we een portefeuilleverdeling maken binnen het SB, dat de SD daarin de baas wordt van onze kolom van ‘verlengd bestuur’. Dat de organisatie hetzelfde blijft. En dat we onze identiteit gaan versterken. Maar dit alles kan natuurlijk minstens zo goed als we onze eigen organisatie hebben. En schaalvoordelen van functionele diensten behouden kan net zo goed in een GR. In beide gevallen zullen we de komende tijd nog moeten bepalen waar je knipt tussen eigen kolom en stichting. En in beide gevallen kan samenwerken altijd. Het gaat er uiteindelijk in beide gevallen vooral om dat je samen aan gezamenlijke doelen werkt.

De grote complexiteit in de oplossing die nu voorligt, zal natuurlijk tot hoge organisatiekosten gaan leiden. Het is nu toch complexer gemaakt dan in een normale publiekrechtelijke organisatie, omdat alle waarborgen die in een publieke organisatie al automatisch via de wet geregeld zijn nu in een private organisatie moet stoppen. Met het voorstel dat het nu voorligt en alle zorgen die daarover geuit zijn door mijn collega’s, heb ik toch het gevoel dat we nog maar moeten afwachten of we toch niet iets over het hoofd zien, waardoor we in de toekomst opnieuw tegen grote problemen aan zouden kunnen lopen.

Is er niet te gemakkelijk gekozen om toch voor die behoudende optie te gaan en terug te vallen op de stichting variant? Wat was nu de zwaarwegende reden om terug te vallen op de stichting, tegen de duidelijk uitgesproken voorkeur van het AB in? 

Als je de governance aanpakt, doe het dan ineens helemaal goed!

—

Deze tekst is een parafrasering van de inbreng van Matthijs Pontier in het debat over de governance van Waternet bij de commissievergadering van Waterschap Amstel Gooi en Vecht van 7 december 2022.

Algemene Politieke Beschouwingen Waterschap Amstel Gooi en Vecht 2022

door

Zoals jullie weten, is onze fractie het resultaat van een samenwerking tussen De Groenen en de Piratenpartij. Wij staan gezamenlijk voor een groen waterschap, dat biodiversiteit bevordert, het belang van digitale beveiliging begrijpt, duurzaamheid voorop stelt, en bewoners centraal stelt in alles wat we doen.

De digitale transformatie blijft onze aandacht vragen. Er moet nog het nodige gebeuren en daarom staat Waternet nog steeds onder toezicht staat van het ILT. Het blijft van groot belang dat signalen vanaf de werkvloer hierbij serieus worden genomen en een open bedrijfscultuur ontstaat.

Door de oorlog in Oekraïne en de bijbehorende ‘cyberoorlog’ is de digitale dreiging toegenomen. Dit maakt de discussie over naar welk beschermingsniveau we gaan extra urgent.

Het is begrijpelijk dat het verbeterplan vertraging oploopt. Maar de eerdere inschattingen van inverdieneffecten waren ook onder normale omstandigheden veel te optimistisch. Dit vraagt om extra aandacht voor een effectieve sourcing strategie, om onafhankelijker te worden van techreuzen en kosten te kunnen besparen.

In de gemeente Delft is een initiatiefvoorstel over ‘Digitale Soevereiniteit’ aangenomen. Dit voorstel komt met concrete voorstellen om de digitale dienstverlening van de gemeente te verbeteren op basis van deze 5 principes:

1. Vrijheid door opensourcesoftware en contractafspraken

2. Gebruik van open standaarden

3. Inzetten op hergebruik

4. Open tenzij

5. Duurzame samenwerking.

Dit is gebeurd op initiatief van de Piratenpartij die daarin samenwerkte met studentenpartij STIP, en met mede-indieners Onafhankelijk Delft, GroenLinks en D66. Ook Collegepartijen PvdA en VVD hebben erg positief op dit voorstel gereageerd en ermee ingestemd. De kanttekeningen van het College, gingen er vooral over wat Delft als enkele gemeente kan doen. Die kanttekeningen zijn terecht, en onderstrepen het belang dat verschillende overheden hierin samen optrekken. Het zou goed zijn als ons waterschap via de Unie van Waterschappen contact zoekt met andere lokale overheden om onze digitale soevereiniteit veilig te stellen.

Als het CETA-verdrag door de Eerste Kamer komt, komen publieke diensten in het algemeen en onze lokale democratie in het waterschap extra onder druk te staan. 

De discussie over de governance wordt dan extra urgent. We moeten onze rol als opdrachtgever terugpakken en zorgen dat Waternet ons daar ook toe in staat stelt te besturen. We moeten ook veel meer mogelijkheden creëren voor participatie dan nu het geval is, bijvoorbeeld via digitale ideeënplatforms en burgerpanels. In de ideale wereld komen alle initiatieven van burgers en participeren wij in hun ideeën.

De energietransitie vormt een grote uitdaging. Wij zijn daarom teleurgesteld dat aquathermie bij Strandeiland niet doorgaat en zullen ons blijven inzetten voor zoveel mogelijk projecten om te pionieren met TEO en TEA. Zeker omdat andere manieren om de energietransitie vorm te geven ook tegen limieten oplopen (bijvoorbeeld windmolens in de buurt van woningen, wat ten koste gaat van draagvlak, of in natuurgebieden, ten koste van biodiversiteit).

Als waterschap kunnen we een positief verschil maken op het gebied van biodiversiteit. We juichen samenwerking op dit gebied erg toe; met overheden, bedrijven en stichtingen, tot kennisuitwisseling met grassroots-organisaties en bewoners.

Waterkwaliteit voldoet nog te vaak niet aan de normen. Dat kan en moet beter. Dit vraagt niet alleen om een ambitieus KRW-implementatieplan, en om aanvullende maatregelen voor de kleine wateren.

We vinden het natuurlijk fijn voor de boeren dat hun belastingtarieven dalen, maar de principes van ‘de profijt hebben en de vervuiler betalen’ worden nog onvoldoende toegepast. Dat de grootste belastingbetaler in de verontreinigingsheffing het productieproces heeft aangepast, waardoor er sprake is van veel minder vervuilende lozing op van het oppervlaktewater, bewijst dat het loont om grote vervuilers financieel te prikkelen om te verduurzamen.

Voor ons is het onacceptabel dat bewoners, en met name de eenpersoonshuishoudens, zoveel meer belasting moeten betalen, terwijl vervuilende industrie de grootste kostenveroorzaker is en het meeste profijt heeft van onze activiteiten. Wij zullen ons blijven inzetten voor een progressief belastingstelsel, waarin vervuilende industrie meer gaat betalen, en bewoners minder. 

We kijken ernaar uit om komend jaar, samen met het AB, DB en bewoners, Waterschap Amstel Gooi en Vecht mooier, beter en eerlijker te maken.